STRATEGISCH DENKEN | De valkuil van een bias
Je wordt onbewust gestuurd door denkfouten die je creativiteit beperken
Biases zijn de onzichtbare valkuilen in je creatieve proces
In het kort:
- Bewustwording van biases zoals de "confirmation bias" en het kuddedier-effect helpt kunstenaars om authentieker en vrijer te werken, zonder in mentale valkuilen te trappen.
- Door actief na te denken wat je aan het doen bent, de kritiek van anderen serieus te nemen en buiten je comfortzone te treden, doorbreek je onbewuste patronen die je artistieke groei kunnen belemmeren.
- Echte creativiteit ontstaat, wanneer je loskomt van trends en verwachtingen en je kunst laat leiden door diepere, oprechte en persoonlijke expressie.
Een bias beperkt ongemerkt je creatieve denkproces
Als beeldend kunstenaar streef je naar een authentieke, onderscheidende stijl in je kunstwerken. Maar hoe vaak sta je stil bij de onzichtbare, maar vaak wel degelijk aanwezige krachten die jouw keuzes beïnvloeden? Biases – dit zijn onbewuste denkfouten – kunnen sluipenderwijs je artistieke visie beperken of zelfs ondermijnen. Of het nu gaat om de "confirmation bias," waarbij je alleen informatie zoekt die je al bestaande ideeën bevestigen, of het kuddedier-effect, waardoor je toch onbewust de trends van de groep volgt in plaats van je eigen pad te kiezen, deze valkuilen kunnen je groei als kunstenaar belemmeren.
Confirmation bias: de val van het alvast zoeken van bevestiging
Het menselijk brein zoekt van nature naar bevestiging van wat we al denken of geloven. Als kunstenaar betekent dit dat je geneigd bent om inspiratiebronnen, kritiek en inzichten te selecteren die aansluiten bij je bestaande visie. Dit gedrag kan een tunnelvisie tot resultaat hebben, waardoor je minder open gaat staan voor vernieuwing en experimenteren. Hoe doorbreek je dit patroon? Daag jezelf uit door bewust te zoeken naar tegengestelde meningen. Hoe erg is het als je het met die meningen oneens bent? Probeer ook eens nieuwe technieken uit. Ga op zoek naar inspiratiebronnen op plekken waar je die helemaal niet zou verwachten.
Het gevaar van het kuddedier-effect in de kunstwereld
In een wereld waarin sociale media en trends een grote rol spelen, is het verleidelijk om de massa te volgen. Misschien merk je dat bepaalde kunststijlen, materialen of onderwerpen op een bepaald moment populair zijn, en voel je de druk om hierin mee te gaan. Dit kuddedier-effect kan je authenticiteit flink ondermijnen. De meest bij het grote publiek bekende kunstenaars uit de geschiedenis waren juist diegenen die zich losmaakten van de heersende stromingen. En die een eigen en vooral unieke koers durfden te gaan varen.
Hoe doorbreek je deze onbewuste denkfouten? Een paar praktische strategieën
Bewustwording is de eerste stap om bias in je creatieve proces te doorbreken. Hier zijn enkele praktische strategieën:
Denk goed na over wat je drijfveer is en wat je beweegt. En doe dat regelmatig
Stel jezelf kritische vragen over je keuzes en inspiratiebronnen. Waarom gebruik je bijvoorbeeld vaak bepaalde kleuren, materialen of thema’s? Is dat een bewuste keuze van jezelf? Waarom? Of is er sprake van het volgen van een onbewuste invloed van buitenaf? Bijvoorbeeld omdat iedereen die kleuren of materialen ook al gebruikt?
Durf de confrontatie met anders denkenden aan te gaan
Praat vooral ook met kunstenaars buiten je eigen stijl of kunstvorm. Laat je eens lekker uitdagen door de feedback van mensen die er een totaal andere visie op na houden. Belangrijk is dan wel, dat die kunstenaars hun visie goed weten te onderbouwen en te beargumenteren. Aan een visie die een willekeurig iemand op de televisie heeft verkondigd heeft niemand iets.
Experimenteer zonder vooraf iets te verwachten
Laat je artistieke proces niet leiden door iets wat misschien al "succesvol" lijkt, maar door wat je écht zou willen onderzoeken om dat verder uit te werken. Een experiment mag ook altijd mislukken. Daar leer je vaak nog het meeste van.
Blijf leren
Volg workshops, bezoek musea en verdiep je in kunststromingen die je normaal niet eens zou overwegen. Dit helpt je om je perspectief verder te verbreden en hele nieuwe inzichten op te doen. Blijven hangen in de eigen "bubbel" helpt je niet verder. Dat bevestigt alleen wat je al weet.
De vrijheid die een onbevangen blik je zal gaan geven
Echte artistieke vrijheid ontstaat wanneer je loskomt van mentale belemmeringen en volledig op je eigen intuïtie durft te vertrouwen. Door een bias te herkennen en er bewust tegen in te gaan, zorg je voor ruimte waarin plaats is voor een diepere vorm van creativiteit, wat een meer authentieke kunstpraktijk tot gevolg zal hebben. Je werk als kunstenaar wordt dan niet langer gevormd door allerlei onbewuste patronen, maar alleen door een weloverwogen en een soms eenzame, maar daardoor wel moedige artistieke visie. Ben jij als kunstenaar eigenlijk wel écht vrij in je keuzes? Of word je toch onbewust gestuurd door je eigen onbewuste denkfouten, die je creativiteit fors kunnen beperken?
Ga daarom op zoek naar technieken die je kunnen leren je een bias doorbreekt. Zodat je daarmee je kunstpraktijk naar een nieuw niveau tilt!
