maandag 3 maart 2025

Waarom het maken van kunst niet schaalbaar is en hoe dit de inkomsten van kunstenaars negatief beïnvloedt

SIBIEKUNSTCOMMUNICATIE | Schaalbaarheid is een probleem


Het verschil tussen schaalbare en niet schaalbare werkzaamheden


Waar gaat dit artikel over

- Schaalbare werkzaamheden groeien zonder extra kosten, zoals boeken, software en online cursussen, terwijl niet-schaalbare taken, zoals kunst, meer tijd en middelen vereisen.

- Kunst is niet schaalbaar, omdat elk kunstwerk uniek en tijdsintensief is, waardoor de inkomsten onzeker zijn en afhankelijk van de markt en je beschikbare tijd.

- Schaalbare neveninkomsten zoals prints, online cursussen en uitgeven van licenties helpen kunstenaars een stabieler inkomen te genereren zonder constante tijdsinvestering.

Een algemene benadering van schaalbaarheid

Het verschil tussen schaalbare en niet-schaalbare werkzaamheden heeft te maken met de mogelijkheid om de productie of dienstverlening op te schalen, dus te vergroten, zonder dat de kosten, tijd of benodigde middelen in dezelfde mate toenemen.

Schaalbare werkzaamheden

Kunnen groeien zonder dat de kosten evenredig stijgen. Vaak zijn deze afhankelijk van technologie, automatisering of digitale producten die zeer goedkoop onbeperkt te reproduceren zijn.

Voorbeelden van schaalbare werkzaamheden:

- Het ontwikkelen van algemene software. (Een extra gebruiker voegt weinig tot geen kosten toe).

- Online cursussen. (Eén cursus kan door duizenden deelnemers worden gevolgd, zonder extra werk).

- E-commerceplatforms die automatisch orders verwerken.

- Het schrijven van een boek. Het schrijven is eenmalig, waarna het boek langdurig in zelfs groeiende oplagen verkocht kan worden.

Kenmerken van schaalbare werkzaamheden:

Lage marginale kosten per extra klant wat wil zeggen dat een nieuwe klant nauwelijks tot geen nieuwe kosten of inspanningen met zich mee brengt.

Het product is gemakkelijk te vermenigvuldigen of wereldwijd uit te breiden.

Niet-schaalbare werkzaamheden

De groei van de productie vereist evenredig meer tijd, geld of middelen. Die groei is vaak afhankelijk van de persoonlijke inzet. En zeker in de kunst is de fysieke aanwezigheid van de kunstenaar vereist. En dan is het aantal beschikbare uren al snel begrensd.

Voorbeelden van niet-schaalbare werkzaamheden:

- Handwerk of maatwerkproducten zoals kunst.

- Persoonlijke coaching of advies.

- Een kapper die slechts één klant tegelijk kan knippen.

Kenmerken van niet-schaalbare werkzaamheden:

Hoge marginale kosten per extra klant ofwel een nieuwe klant kost veel tijd en brengt flinke kosten met zich mee.

Eventuele groei is beperkt door tijd, middelen of fysieke capaciteit.

Conclusie schaalbaarheid in het algemeen

Schaalbare werkzaamheden zijn aantrekkelijker voor groei op grote schaal, omdat ze minder afhankelijk zijn van extra middelen. Niet-schaalbare werkzaamheden bieden vaak meer persoonlijke of unieke waarde, maar hebben beperkingen qua groei en maken daarmee slechts een begrensd inkomen mogelijk. Nu we het algemene beeld wel compleet hebben is het goed om te kijken naar de schaalbaarheid in de kunst


Waarom het maken van kunst niet schaalbaar is en hoe dit de inkomsten van kunstenaars negatief beïnvloedt


Waar we naar gaan kijken: 

- Kunst zoals het maken van een schilderij is niet schaalbaar, omdat het een uniek, tijdsintensief proces is dat niet geautomatiseerd kan worden.

- Door de beperkte schaalbaarheid van kunst zijn inkomsten van kunstenaars vaak onvoorspelbaar en onzeker. Ook zijn de inkomsten begrensd.

- Aan kunst gerelateerde neveninkomsten, zoals allerlei soorten prints, zeefdrukken en online cursussen, bieden wel mogelijkheden voor een stabieler inkomen.


Kunst is een uniek product dat voortkomt uit de creativiteit, tijd en energie van de kunstenaar. Waar veel bedrijven hun productie kunnen opschalen door machines en automatisering, is kunst per definitie een ambachtelijk proces. Deze beperkte schaalbaarheid heeft grote gevolgen voor de inkomsten van kunstenaars. We kijken hier waarom kunst niet schaalbaar is en hoe schaalbare, kunstgerelateerde neveninkomsten kunnen bijdragen aan een stabieler inkomen voor kunstenaars.

Beperkingen van schaalbaarheid in de kunst

De kern van het probleem ligt in de persoonlijke aard van kunst. Een schilderij, beeldhouwwerk of handgemaakte sieraden kunnen niet massaal en identiek gereproduceerd worden, bijvoorbeeld met automatisering of mechanisering, zonder dat de kern van het kunstwerk verloren gaat. Elk kunstwerk is uniek. En het draagt de handtekening van de kunstenaar. Het maken van kunst vraagt tijd, concentratie en vakmanschap. En dan hebben we het inderdaad over bronnen die van nature beperkt aanwezig zijn.

Daarnaast heeft kunst een subjectieve waarde. Waar een industrieel product vaak een vaste prijs heeft, hangt de prijs van een kunstwerk af van de reputatie van de kunstenaar, de kwaliteit van het kunstwerk en de bereidheid van de koper om ervoor te betalen. Dit maakt het moeilijk om kunst op dezelfde manier te verkopen als consumentengoederen.

De invloed op inkomsten

Omdat kunst niet schaalbaar is, blijven de inkomsten van kunstenaars vaak beperkt tot wat zij zelf kunnen produceren. Dit betekent dat hun potentiële inkomen gebonden is aan het aantal uren dat zij kunnen werken en het uurtarief dat ze kunnen maken. 

Bovendien zijn kunstenaars afhankelijk van de modegrillen van de kunstmarkt en de vraag naar hun werk. Een tijdelijke dip in de populariteit of een periode van economische onzekerheid kan directe gevolgen hebben voor hun inkomsten.

Veel kunstenaars worstelen daarom met financiële onzekerheid. Ze hebben hoge kosten voor materialen, atelierhuur en marketing, terwijl de verkoop van kunstwerken niet altijd consistent is. Hierdoor is het moeilijk om een stabiel inkomen te genereren.

Schaalbare kunstgerelateerde neveninkomsten

Hoewel het directe maken van kunst dus niet schaalbaar is, zijn er verschillende manieren waarop kunstenaars wel degelijk schaalbare, kunstgerelateerde neveninkomsten kunnen genereren. We noemen er een paar:

1. Digitale reproducties en prints

Digitale reproducties van kunstwerken kunnen op grote schaal worden verkocht, zonder dat de kunstenaar elk stuk steeds handmatig hoeft te maken. Platforms zoals Etsy en Society6 maken het eenvoudig om prints, posters en merchandise te verkopen. Dit biedt kunstenaars een manier om inkomsten te genereren zonder de tijdsinvestering van origineel werk.

2. Online cursussen en tutorials

Kunstenaars kunnen hun kennis delen door online cursussen en instructieartikelen of -video's te maken. Platforms zoals Skillshare en Udemy bieden de mogelijkheid om een breed publiek te bereiken. Een eenmaal gemaakte cursus kan keer op keer worden verkocht, wat zorgt voor een vorm van passief inkomen.

3. Licenties voor commercieel gebruik

Kunstenaars kunnen hun werk van een licentie voorzien voor gebruik in boeken, tijdschriften, kleding, interieurontwerp of digitale media. Dit biedt een schaalbare inkomstenbron zonder dat de kunstenaar continu nieuw werk hoeft te maken.

4. Patreon en abonnementen

Via platforms zoals Patreon kunnen kunstenaars maandelijkse steun krijgen van hun fans in ruil voor exclusieve content, zoals schetsen, tutorials of inkijkjes in het tot stand komen van een kunstwerk. Dit zorgt voor een stabiele inkomstenstroom.

5. Samenwerkingen met merken

Merken zijn vaak op zoek naar unieke kunst om hun producten te onderscheiden. Samenwerkingen met mode- of interieurmerken kunnen leiden tot lucratieve deals die beter schaalbaar zijn dan individuele kunstverkoop.

6. NFT's (non-fungible tokens)

Hoewel de NFT-markt nog nieuw en daardoor bewegelijk is, biedt het voor digitale kunst een schaalbaar verdienmodel door eigenaarschap en authenticiteit van digitale bestanden te waarborgen. Het is wel een wereld met een steile leercurve die door allerlei online geknoei nog niet al te best bekend staat. Maar we mogen verwachten dat deze markt op den duur volwassen zal gaan worden en vele mogelijkheden voor kunstenaars zal gaan bieden.

Het belang van diversificatie voor de kunstenaar

Door meerdere inkomstenbronnen te combineren, kunnen kunstenaars hun financiële situatie stabiliseren. Het maken van originele kunst blijft vaak de kern van hun kunstwerk, maar aanvullende activiteiten zorgen voor een breder en stabieler inkomen. Dit vraagt echter om het ontwikkelen van ondernemersvaardigheden en een investering in tijd bij de kunstenaar om nieuwe markten en mogelijkheden te bekijken en daar mogelijk gebruik van te gaan maken.

Samenvatting van de schaalbaarheid in de kunst

Het maken van kunst zal altijd een niet-schaalbaar proces blijven door de persoonlijke en unieke aard van het werk van de kunstenaars. Dit heeft directe gevolgen voor de inkomsten van die kunstenaars. Kunstenaars zijn beperkt tot wat zij zelf kunnen produceren. Door te investeren in schaalbare, kunstgerelateerde neveninkomsten zoals digitale reproducties, online cursussen en licenties, kunnen kunstenaars echter een stabieler en beter inkomen genereren. Creativiteit blijft de kern, maar een slimme ondernemersgeest kan het verschil maken tussen financiële onzekerheid en succes.